Ανάμεσα στα πολλά μαθήματα γύρω από την ανακάλυψη νέων φαρμάκων που φέρνει στην επιφάνεια αυτή η πανδημία, είναι και η δυσκολία αντιμετώπισης των προκλήσεων ενός νέου στόχου, ενός νέου παθογόνου, μιας νέας ασθένειας ή ενός νέου μηχανισμού δράσης. Αν δούμε την ιστορία της φαρμακοβιομηχανίας, ο τυπικός χρόνος για την ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής θεραπείας από το μηδέν είναι περίπου δέκα χρόνια. Μερικές φορές είναι μικρότερη και μπορεί να είναι και πολύ μεγαλύτερη. Από τη μία χάρη στη συνδυαστική προσπάθεια της Gilead (και το έργο πολλών άλλων εταιρειών στην πορεία!) μπορούμε πλέον να θεραπεύσουμε την ηπατίτιδα C. Από την άλλη, για πόσο καιρό προσπαθούμε να θεραπεύσουμε το Αλτσχάιμερ, χωρίς ουσιαστικά τίποτα να πραγματοποιείται; Η ανακάλυψη νέων φαρμάκων είναι δύσκολη. Συνεχίζουμε να το λέμε καιρό, αλλά αυτό συμβαίνει επειδή συνεχίζει να ισχύει.
Τώρα, στην εποχή της πανδημίας, βλέπουμε τη διαδικασία να λειτουργεί υπό πίεση χρόνου. Η λίστα, με σειρά ταχύτητας ανάπτυξης, μοιάζει με:
1. Υφιστάμενα φάρμακα. Δεν έχουμε τίποτα δεδομένα αποτελεσματικό κατά των λοιμώξεων από κορωναϊό. Μην περιμένετε θαύματα- οι πιθανότητες να λειτουργήσει κάτι τόσο καλά, όταν αναπτύχθηκε για κάποια εντελώς άλλη χρήση είναι εξαιρετικά μικρές. Αλλά το καλό είναι ότι αν υπάρχει κάτι, μπορεί να αναπτυχθεί λίγο πολύ αμέσως, ειδικά σε σύγκριση με τις επόμενες επιλογές. Αυτό είναι το σημείο από το οποίο ξεκίνησαν το remdesivir, η υδροξυχλωροκίνη, η αζιθρομυκίνη, το falapirivir, η ιβερμεκτίνη: είναι όλες προσπάθειες επαναπροσδιορισμού των πραγμάτων που δεν αναπτύχθηκαν έχοντας κατά νου έναν κορωναϊό.
2. Μονοκλωνικά αντισώματα (mAbs). Αυτά χρειάζονται μήνες (θεωρητικά) έως χρόνια (στην πράξη μέχρι τώρα), και μόνο όταν έχουμε μια απολύτως σαφή εικόνα στη συγκεκριμένη πρωτεΐνη που γνωρίζουμε ότι θέλουμε να απομονώσουμε. Αυτό είναι το καλό με τα mAbs: θα κολλήσουν σε μια πρωτεΐνη και θα μπλοκάρουν τη λειτουργία της. Αλλά αυτό είναι και το δύσκολο κομμάτι, γιατί πολύ συχνά δεν ξέρουμε την πρωτεΐνη-στόχο.
Τα καλά νέα για εμάς έναντι του κορωναϊού, είναι ότι ένας τέτοιος στόχος υπάρχει. Η ιογενής πρωτεΐνη της ακίδας (spike, S-protein) που προβάλει από την επιφάνεια όλων των κορωναϊών, ή κάποιο μέρος αυτής, έχουμε ισχυρό λόγο να πιστεύουμε ότι μπορεί να στοχευθεί από τα mAbs (Regeneron και άλλα). Η πρωτείνη αυτή εξυπηρετεί την προσκόλληση του ιού στο κύτταρο-στόχο, και τη συγχώνευση των μεμβρανών των 2 κυττάρων, ώστε να εξυπηρετηθεί η εισβολή του ιού στον ξενιστή. Πιθανότατα εδώ να δημιουργηθεί νέο ρεκόρ ταχύτητας παραγωγής. Λάβετε υπόψη όμως, ότι μια θεραπεία με mAb δεν θα παρέχει διαρκή ενεργo ανοσία (μέσω των αντισωμάτων σας), αλλά θα ήταν κάτι στοχευμένο και αποτελεσματικό που θα μπορούσε να σας χορηγηθεί σε περίπτωση σοβαρής λοίμωξης από CoVID19.
3. Εμβόλια. Το τρέχον ρεκόρ ταχύτητας παραγωγής εμβολίου είναι περίπου πέντε χρόνια, για το εμβόλιο του Έμπολα, και όπως μπορείτε να φανταστείτε εάν επιτύχει η παραγωγή εμβολίου το ρεκόρ αυτό θα συνθλιφθεί. Εγγύηση αποτελεσματικότητας και διάρκειας αυτής για τα εμβόλια δεν υπάρχει. Για τον κορωναϊό συγκεκριμένα όμως, έχουμε πολλούς λόγους να πιστεύουμε ότι αυτό θα συμβεί. Οι αρχές του επόμενου έτους είναι το νωρίτερο δυνατό που κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί.
Το μεγάλο πράγμα για ένα πραγματικά αποτελεσματικό εμβόλιο είναι ότι οδηγεί τη νόσο σε εξάλειψη.
Η ευλογιά εξαφανίστηκε. Η πολυομυελίτιδα έχει φύγει, εκτός από μερικά μέρη του κόσμου που είναι σε τόσο υποβαθμισμένη κατάσταση, πολιτικά, κοινωνικά ή οικονομικά, που η εκστρατεία εμβολιασμού δεν έχει διεισδύσει αρκετά. Στον ανεπτυγμένο κόσμο, νοσήματα όπως η ερυθρά, η ιλαρά, η διφθερίτιδα και ο κοκκύτης έχουν εξαφανιστεί σε μεγάλο βαθμό, και θα εξαλείφονταν οριστικά αν όλοι είχαν εμβολιαστεί, γι ‘ αυτό ο ακτιβισμός κατά των εμβολίων κάνει πολλούς από εμάς στον χώρο της υγείας να θέλουμε να βγούμε από τα ρούχα μας. Και ένα αποτελεσματικό και ασφαλές εμβόλιο για τον κορωναϊό θα μπορούσε να κάνει το ίδιο: θα πρέπει να δούμε πρώτα, αν μπορεί να αναπτυχθεί κάτι τέτοιο, γιατί μπορεί να σας διαφεύγει ότι για την ηπατίτιδα C ή τη φυματίωση δεν το καταφέραμε.
4. Νέες ειδικές θεραπείες. Όπως αναφέρθηκε, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί κάθε παθογόνο με εμβόλιο. Και δεν μπορεί να θεραπευθεί κάθε ασθένεια εγχύοντας αντισώματα έναντι κάποιας πρωτεΐνης. Πρέπει να βρείτε έναν στόχο και, στη συνέχεια, να ελπίζουμε ότι ο στόχος είναι κάτι στο οποίο μπορείτε να βρούμε ισχυρή χημική ουσία η οποία να ελπίζουμε ότι χωρίς παρενέργειες, στη σωστή δόση και τρόπο χορήγησης, θα είναι αποτελεσματικό. Όλες οι κλασικές ανησυχίες της κλασικής ανάπτυξης φαρμάκων . Και μετά πηγαίνουμε στην κλινική και ελπίζετε ότι οι επιλογές μας ήταν σωστές . Εάν είμαστε τυχεροί, πολλά από αυτά τα ερωτήματα μπορούν να απαντηθούν σε μοντέλα ζώων, αποφεύγοντας το τεράστιο πρόβλημα και κόστος των κλινικών δοκιμών. Η πιο χρονοβόρα απ όλες τις διαδικασίες.
Τα κακά νέα είναι ότι όλα αυτά τα βήματα ανάπτυξης χρειάζονται χρόνο, και χρόνο που συνήθως δε μπορεί να συμπιεστεί. Οι δοκιμές ασφάλειας προϋποθέτουν συγκεκριμένη διάρκεια. Και ούτω καθεξής. Νομίζω ότι οι πιθανότητες για θεραπείες με ανασυνδυασμένα αντισώματα είναι πολύ καλές, και πιστεύω ακόμα ότι οι πιθανότητες για ένα αποτελεσματικό εμβόλιο είναι επίσης καλές, ειδικά με τις τόσες εταιρείες που έχουν δρομολογήσει και “τρέχουν” το ζήτημα. Στην πραγματικότητα μάλιστα, καθόλου απίθανο να καταλήξουμε στην πολυτέλεια του να μαλώνουμε για το ποια θεραπεία θα είναι η καταλληλότερη.
