Μετά από δύο μήνες στους οποίους τα κρούματα COVID -19 στο Ηνωμένο Βασίλειο εκτοξεύθηκαν, οι αριθμοί άρχισαν πάλι να μειώνονται στα τέλη Ιουλίου – και προς έκπληξη πολλών, μειώθηκαν δραματικά. Τα νέα κρούσματα κορυφώθηκαν στις 54.674 στις 17 Ιουλίου πριν πέσουν στα 23.511 στις 27 Ιουλίου. Αυξήθηκαν ελαφρώς στις 27.734 στις 28 Ιουλίου, αλλά ο μέσος όρος των επτά ημερών συνέχισε να μειώνεται.
Αλλά γιατί μπορεί να φαίνεται ότι τα κρούσματα πέφτουν ξανά τόσο σύντομα μετά την άρση των περιορισμών; Για να απαντήσουμε αυτήν την ερώτηση, πρέπει να γνωρίζουμε κάτι για το πώς οι ασθένειες εξαπλώνονται και γίνονται ενδημικές.
Με τους κορωνοϊούς, η ανοσία μετά από λοίμωξη μετριέται περισσότερο σε μήνες παρά σε χρόνια. Οι περισσότεροι από εμάς μπορούν να αναμένουν επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις από στελέχη καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής μας, συνήθως κάθε τρία έως έξι χρόνια. Η εμπειρία μας με τον COVID-19 μπορεί να καταλήξει να είναι η ίδια. Λοιμώξεις σε άτομα που πέρασαν αρχική φυσική νόσηση με SARS-CoV-2 είναι εδώ και καιρό στην καθημερινότητά μας.
Ακόμη και η ανοσοποίηση πιθανότατα δεν θα προσφέρει δια βίου προστασία έναντι του COVID-19 και η αποτελεσματικότητα του εμβολίου αναμένεται να μειωθεί μετά από κάποιους μήνες. Πρόσφατες αναφορές από το Ισραήλ υποδηλώνουν ότι η προστασία που προσφέρει το εμβόλιο Pfizer άρχισε ήδη να μειώνεται στις μεγαλύτερες ηλικιακά ομάδες. Αλλά η προστασία από σοβαρή νόσηση πιθανότατα θα διαρκέσει περισσότερο από την προστασία απλώς ενάντια στη λοίμωξη.
Αυτή η έλλειψη μακροπρόθεσμης προστασίας από τη λοίμωξη σημαίνει ότι η ανοσία της αγέλης είναι κάτι που καλύτερα να το ξεχάσουμε και αντ’ αυτού να συνειδητοποιήσουμε ότι ο ιός θα γίνει ενδημικός και θα συνεχίσει να κυκλοφορεί στους πληθυσμούς. Εάν συμβεί αυτό και η ασθένεια σταθεροποιηθεί, έτσι ώστε οι αριθμοί των κρουσμάτων να είναι σταθεροί στον πληθυσμό, δηλαδή ούτε να αυξάνονται ούτε να μειώνονται, θα έχουμε φτάσει σε αυτό που ονομάζεται ”ενδημική ισορροπία-endemic equilibrium”.
Αρα σε τι ακριβως είμαστε παρατηρητές; Ένα από τα βασικά μοντέλα για το πώς αλλάζουν τα περιστατικά λοιμωδών νοσημάτων με την πάροδο του χρόνου ονομάζεται SIR, καιεξετάζει πόσοι άνθρωποι κάθε φορά είναι επιρρεπείς σε μια λοιμώδη ασθένεια ή έχουν αναρρώσει από αυτήν (και έτσι είναι άνοσοι) .
Με αυτό το μοντέλο, τα κρούσματα αυξάνονται γρήγορα στην αρχή μιας επιδημίας, καθώς πολλοί άνθρωποι είναι επιρρεπείς, μολύνονται και συνεχίζουν να μολύνουν άλλα ευάλωτα άτομα. Αλλά καθώς οι μολύνσεις αυξάνονται, με την πάροδο του χρόνου λιγότερα άτομα είναι επιρρεπή και περισσότερα έχουν αναρρώσει. Ο ρυθμός ανάπτυξης επομένως επιβραδύνεται, η επιδημία φτάνει στο αποκορύφωμά της, και στη συνέχεια οι αριθμοί των περιπτώσεων μειώνονται σε ένα ενδημικό σημείο ισορροπίας, όπου παραμένουν περίπου σταθεροί.
Ο πραγματικός κόσμος, όμως, είναι μάλλον πιο πολύπλοκος από ένα μοντέλο SIR. Συμπεριφέρεται περισσότερο σαν ένα μοντέλο SEIRS, μια παραλλαγή του βασικού μοντέλου SIR που ενσωματώνει άλλους παράγοντες στον υπολογισμό του τρόπου εξάπλωσης της νόσου.
Σε ένα μοντέλο SEIRS, η άνοδος και η πτώση των αριθμών των περιπτώσεων και το σημείο της ενδημικής ισορροπίας εξαρτώνται από μια σειρά επιρροών. Αυτά περιλαμβάνουν παραμέτρους όπως το “βήτα” (που είναι ο μέσος αριθμός επαφών που έχει ένα άτομο σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, πολλαπλασιασμένο με την πιθανότητα μετάδοσης της νόσου όταν υπάρχει επαφή μεταξύ ενός ευάλωτου και ενός προσβεβλημένου ατόμου) και “καθυστέρηση” (δηλαδή το διάστημα από τη στιγμή που κάποιος θα προσβληθεί μέχρι να γίνει μεταδοτικός). Πολύ καθοριστικά, το μοντέλο λαμβάνει υπόψην επίσης την μεταβαλλόμενη ανοσία του πληθυσμού, είτε μέσω γεννήσεων και θανάτων είτε, όπως ανέφερα, της κάμψης της ανοσίας.
Όπως και στο μοντέλο SIR, ο ρυθμός ανάπτυξης της επιδημίας επιβραδύνεται στο αποκορύφωμά του πριν τα κρούσματα επιστρέψουν σε ενδημικό επίπεδο. Αλλά σε αυτό το μοντέλο SEIRS, η λοίμωξη προσεγγίζει τη σταθερή ενδημική της ισορροπία μέσα από μια σειρά επιδημικών κυμάτων, καθώς οι πρόσθετες εισροές δεδομένων του μοντέλου το καθιστούν πολύ πιο ευαίσθητο και περίπλοκο (και ως εκ τούτου πιο ρεαλιστικό).
Για παράδειγμα, εάν η βήτα αυξάνεται επειδή αυξάνεται η επαφή μεταξύ των ανθρώπων, τότε αυτό θα αλλάξει την ενδημική ισορροπία κατά την οποία οι περιπτώσεις εξισορροπούνται. Περισσότερες επαφές θα φέρουν αύξηση των λοιμώξεων, μέχρι να αρχίσουν να εγκαθίστανται πάνω σε μια υψηλότερη ισορροπία. Ομοίως, εάν μειωθεί η βήτα, θα δούμε πτώση των λοιμώξεων μέχρι να προσεγγίσουμε τη νέα ισορροπία.
Οι αλλαγές που έγιναν τους τελευταίους μήνες είναι πιθανό να οφείλονται σε αλλαγές στην επαφή μεταξύ ανθρώπων σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο. Στην πραγματικότητα βλέπανε το κύμα του στελέχους Δέλτα να επιβραδύνεται αρκετά γρήγορα στα μέσα Ιουνίου, υποδηλώνοντας ότι πλησιάζανε στην ενδημική ισορροπία. Στη συνέχεια, όμως, συνέβη κάτι που άλλαξε σημαντικά την ΄΄βήτα΄΄: το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου (το οποίο διεξήχθη από τις 11 Ιουνίου έως τις 11 Ιουλίου). Τα κρούσματα άρχισαν να αυξάνονται δραματικά προς τα τέλη Ιουνίου αμέσως μετά το πρώτο παιχνίδι της Αγγλίας. Αυτή η άνοδος ήταν αρκετά βραχύβια και ήδη επιβραδύνθηκε ξανά μέχρι να ακολουθήσει μια άλλη αύξηση στα προημιτελικά πριν επιβραδυνθεί ξανά σχετικά γρήγορα.
Με την Αγγλία όμως να φτάνει στον τελικό, διατηρήθηκαν υψηλότερα επίπεδα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Και αυτό που φαίνεται είναι ότι το Ηνωμένο Βασίλειο άρχιζε να πλησιάζει την ενδημική ισορροπία για τον COVID-19. Η επίδραση της άρσης των περισσότερων εναπομείναντων περιορισμών της Αγγλίας στις 19 Ιουλίου δεν έχει ακόμη εισχωρήσει στις στατιστικές. Αυτά μέχρι πρόσφατα, που με τα πρώτα ανοίγματα των σχολείων, ιδίως στην Σκωτία τα κρούσματα άρχισαν να ανεβαίνουν πάλι. Υπό παρακολούθηση…
